viernes, 4 de mayo de 2012

EpíXtola II (Apunte crítico).


Tras el celebrado ímpetu inicial generado en nuestra sección de investigación por el hallazgo del epistolario establecido entre dos muchachas de un ignoto pueblo del extremo occidental de la comunidad asturiana, desconocido por el momento para nosotros, una inmediata  aunque reposada reflexión nos condujo de nuevo, con presteza y ánimos renovados, a tan singular manantial de apuntes, vital todo él para los contemporáneos movimientos reivindicativos de normativización y normalización de la lengua materna de los hablantes del extremo occidental asturiano.

     La sutilísima y espirituosa evanescencia de los textos rimados, hasta ahora desvelados en este mismo medio, (véase la reproducción "EpíXtola (Apunte crítico)" ) nos inclinan a pensar en un germen de un esoterismo literario, deudor de las más altas cotas literarias de la, por la época, moribunda ilustración y auge de los primeros movimientos del prerromanticismo enmarcados en el Sturm und Drag. Las formas literarias en rima provinientes de estas corrientes, (aún con vida a primeros del s. XX en una ignota zona de una región como la que aquí es materia de nuestro estudio, en donde las corrientes estéticas y literarias se deslizan con notabilísima demora sobre otras geografías menos remisas a los designios de Atenea) continúan imbuídas en la sutileza moral que representan los ideales de castidad, fidelidad, obediencia y, en definitiva, hondo y convencido enamoramiento ante la manifiesta inviabilidad de su consumación (como dejan claras ambas EpíXtolas).

     Manuela, interlocutora ya conocida en este serial de apuntes críticos sobre el epistolario establecido es, en este caso, la receptora dentro del toma y daca dialéctico en que se convierte la que, sospechamos, sea una profusa serie de misivas entre las dos mozalbetas asturianas, a poco que ahondemos en la labor investigadora.

     Abundando en cuitas y pretextos, lamentablemente no hemos podido recuperar de forma íntegra la totalidad del texto, tal y como ocurría en la EpíXtola primera antes citada y, así, ante las dudas suscitadas entre nuestro prestigioso equipo de lingüistas acerca de la ocurrencia literal en el texto que presentamos, hemos optado por prescindir de las diferentes propuestas sugeridas y asumir las elisiones que el paso de las décadas ha ido obrando sobre el original.

Presentamos pues, y sin más demora, el texto:


Querida Manolitía:


Nun sabes por únde andas
nin teis xuicio na cabeza.
Condo ayer llin a túa carta
quedéi muda y medio tesa.

Manuela, ¿tu que me mandas?
¿qué m'escribes nas túas cartas?
A ver se teis más cuidao
que desta, case m'embarcas.

Túvoche cerca meu padre
d'abrilla y ver qué poñía:
ponte que pasase el caso
de que sía él quen la llía.

Menos mal qu'anduven fina
pa darye trespapelada
outra chegada d'América
pol noso tío firmada.

A min nun che me molesta
el que vin al desdoblalla.
Peró eso é pa que se llía
de noite y escuruxada.

Tamén che digo, Manuela,
qu'a túa carta xa vía llida:
séichelo por el carteiro
que la tría ben aprendida.

Abrínye a porta y pañóume
y arrimóume á súa cintura.
Nun sabía eu qu'entre as pernas
che tía tanta bravura.

"Achégate aquí, -me dixo-
qu'hoi véñoche mui dolente;
arrímate aquí al meu pi..o
verás cómo ta calente"

¿Y nun sabes que bufaba
y quería llamberme toda,
dende a cabeza hasta os pés
as dúas t......s y hasta a c....a?

Eu por ei sí que nun paso,
llamberme é úa cotrosada
a nun ser, como me fixo,
que m'unte con mermelada.

Aprovetéi que meu padre
fora al horto pa eslleirar:
coyín pol r..bo al carteiro
y obliguéichelo a pasar.

Hóuboche ferro y farina
na sala y nel corredor
y con tanto daye-daye
tiróu el aparador.

Peró el carteirín seguía
fozando como un furón;
é pequeno, peró bravo,
tóuzaro y arrometón.

Tantos folgos che gastaba
que tamén partíu dúas siyas
úa mesita, úa ventá
seis pratos y úa carabiya.

Por el aire me voltiaba
como se fose un muñeco
y inda además, me partíu
algún qu'outro tareco.

Sóupenye a gloria bendita
y coa llingua me llambéu
as pantorriyas y os muslos
y hasta el c...o me coméu.

Y despós, xa estasiaos
vimos na salita un toldo
y allí encima acabalguéilo
y botamos un gran p...vo.

Y Manuela: foi mui gorda
condo paréi de brincar
y miréiche p'hacia porta
y vin al meu veyo entrar.

Él pensóu qu'algo pasaba
porque m'ouguía xemer
así que pousóu a eixada
y corréu mirar a ver.

Anque eu nun tuvese as bragas
tapábanme os faldramentos.
Se me ve encoira meu padre
¡nun iba haber xuramentos!

Veche el veyo nun oyuada
a casa patas p'arriba
y pensa que tou forzada
por daquén que m'atosiga.

Asoma el carteirín a testa
por detrás del butacón
y meu padre pensa qu'é
el presunto violador.

Bota a correr p'hacia él
con intención de matallo
y el carteirín sale encoiro
y todo dereto el ca...yo.

Y sáleche cortía embaxo
correndo todo el que daba
y el meu veyo iba detrás
col escopeta cargada.

Salvóu que nun lo pañóu.
Tíache a morte asegurada:
¿qué será hoi del meu carteiro
que d'él naide dice nada?

Ben sei que, sendo xeneiro,
seguíu correndo hasta mayo
y pergúntome eu si seguirá
igual de duro el car...o.

Aquel día, mía Manuelía
tíache comigo un santo;
penséi que m'iba matar
y vin que nun foi pa tanto.

El veyo al volver pa casa
pensóuche qu'aquel carteiro
era un lladrón que quería
llevarlle todo el dieiro.

A min nun me dixo nada.
Al contrario: deume bioco,
y choraba disgustao
qu'hasta ye cayía algún moco.

Asina que, amiga mía
agora quedéi sin refresco
¿nun discurres xeito algún
de botarme úa mao con esto?

Xa sabes qu'a mía caldeira
funciona que mete medo
y agora que tou sin r..bo
ten que funcionar col dedo.

... igual me podías mandar
as cartas por mao de Xan...
De paso y, se nun ch'importa
tamén lo subo al desván.


Chuchos. Margarita.




No hay comentarios: